Klinkt misschien voor velen tegenstrijdig, maar dit kan zeker! Niet alleen organisaties zoals Nibud, maatschappelijk werk of de overheid hoeven voorstanders te zijn van preventie van (problematische) schulden. Communicatie is dé sleutel om mensen goed te helpen bij een betaalprobleem. En goed helpen kan ook bijdragen om te komen tot een schuldenvrij bestaan. Hoe dan? Niet door de rekening te betalen. Maar door de juiste weg te wijzen, passende oplossingen te bieden en mee te denken. Diverse onderzoeksrapporten laten zien dat gedrag vaak een oorzaak is voor nieuwe schulden. Is werken aan preventie van nieuwe schulden echt mogelijk en wel zo simpel in deze huidige maatschappij?
Gedrag is vaak een oorzaak voor nieuwe schulden
Afgelopen jaar zijn we bij Janssen & Janssen verder gaan onderzoeken of er een bepaalde oorzaak te benoemen is voor problematische schulden. Dit zijn situaties waar mensen zo erg in de schulden zitten dat ze er zonder hulp niet meer uitkomen. Mensen met deze betaalproblemen weten vaak niet meer hoe ze eruit kunnen komen. Het ene gat wordt met een ander gat (lees een nieuwe schuld) gedicht. Van bewindvoerders horen we dat er vaak herhaling voor komt bij mensen die uit een schuldensituatie komen: er ontstaan weer opnieuw nieuwe schulden. Volgens onderzoeksrapporten van Nibud heeft dit vaak met gedrag te maken. In het onderzoek Goed omgaan met geld geeft Nibud aan dat 45 procent van de respondenten niet over de benodigde vaardigheden beschikt om de financiële administratie goed te kunnen voeren. Als je niet competent bent, dus niet weet HOE je je financiële administratie moet doen, dan kan het mis blijven gaan.
Al een tijdje onderzoeken we welke aanpak het beste werkt in communicatie met de klant. We proberen steeds de beste acties uit op het juiste moment voor die ene persoon. Elk persoon is nu eenmaal uniek. Denk daarbij aan de keuze voor een communicatiekanaal zoals e-mail, telefoon of social media misschien. Of een bepaald moment dat beter uitkomt om te communiceren. Maar dat heeft allemaal te maken met het beïnvloeden en verleiden van de klant om te reageren. Wat doen we als onze communicatie geheel niet begrepen wordt? Het gaat dan om de competentie, begrijpt de klant welke actie hij moet nemen?
Waarom communicatie
In het verleden (en andere bureaus doen het nog steeds) stuurden wij standaardbrieven naar mensen die niet (op tijd) betaalden. Ook behandelden we iedereen op dezelfde manier. Maar zo werkt het niet. Ieder mens is uniek. En iedere situatie is uniek. Toen we een paar maanden terug in contact kwamen met Stichting Lezen en Schrijven begrepen we dat kennis over het taalniveau van belang is. Het kan een rol spelen in de schuldenproblematiek in Nederland. Deze stichting werkt aan een onderzoek rondom taalniveau en armoede. We kennen in Nederland 6 verschillende taalniveaus, waarvan A1 de laagste is en C2 de hoogste is. Taalniveau B1 is eenvoudig Nederlands, dat bijna iedereen kan begrijpen. Mensen met een hogere taalvaardigheid kunnen deze teksten fijn en snel lezen. Opvallend is dat veel bedrijven waaronder de overheid juist op C1, dus bijna het hoogste taalniveau, communiceren. Willen zij wel dat de boodschap wordt begrepen? Meer dan de helft van de volwassen bevolking begrijpt deze teksten niet of heeft hier moeite mee.
Je kan alles op taalniveau B1 (her)schrijven, ook algemene voorwaarden, formulieren of juridische teksten. De belangrijkste reden voor ons om te communiceren op B1 taalniveau is dat je je doel bereikt. Dat doel is niet dat je de klant alleen informeert, maar ook helpt en dat jouw klant actie onderneemt! De klant moet iets doen als hij de tekst heeft gelezen, bijvoorbeeld een afspraak maken, contact opnemen of betalen. Check de woorden eens die je gebruikt in je brieven of berichten. Gebruik je nog ouderwetse teksten of veel moeilijke woorden? Of ben je een kei in lange zinnen produceren? Zet eens vaker een punt. Denk ook aan woorden als momenteel (nu) of tijdig (op tijd) of inzake (betreft). Het zijn soms kleine aanpassingen die veel effect hebben op het begrip.
Doe je dit goed, dan is de kans groot dat jouw klant doet wat je van hem verwacht. Je kan dus zeker invloed uitoefenen op de effectiviteit van de acties.
Een leuke link is te maken met het boek ‘De taal van mr. Jip van Harten en dr. Janneke Bavelick’. In hoofdstuk 15 stellen de schrijvers in het bijzonder de vraag of je juridische taal wel op B1 taal niveau kán schrijven. Zij verwijzen hierbij naar artikelen in het recht en naar eerdere rechtspraak. Abstracte en dubbelzinnige taal in overeenkomsten of voorwaarden mag niet (volgens het Burgerlijk Wetboek). De taal moet te begrijpen zijn voor iedereen. Mooie gedachte. Stem je communicatie af op het niveau van de lezer. Daarmee maak je hem competent(er). Als er meer partijen samenwerken kunnen we actief helpen door goed en helder te communiceren met deze groep.
Schuldsituatie in Nederland 2016
Volgens het CBS stabiliseert de armoede in Nederland, maar het aantal huishoudens dat jaren achter elkaar in armoede leeft is toegenomen. Gelukkig heeft de politiek eind maart in de persoon van Jetta Klijnsma bijna 8 miljoen beschikbaar gesteld aan projecten. Stichtingen en hulporganisaties kunnen starten met projecten om deze groep te helpen en omhoog te krabbelen.
De NVVK (brancheorganisatie voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren) heeft een tijd geleden aan de overheid een pamflet aangeboden om de schuldenproblematiek beter aan te pakken. Nog veel maatregelen lijken nodig om mensen echt goed te kunnen helpen en een overzichtelijk geheel te kunnen schetsen van alle hulp mogelijkheden. Ik ben ervan overtuigd dat, naast dit pakket aan wensen, wij als belangrijke schakel in het geheel zeker een steentje kunnen bijdragen. Laten wij beginnen met klip-en-klaar te communiceren. Simpel is het niet, maar ongemerkt kan het een groot verschil maken. Ook jij!